فروش مستقیم و نقش آن در نظام توزیع کالا و خدمات
با توجه به قرار گرفتن نظام توزیع کالا و خدمات در طرح تحول اقتصادی دولت لازم است در اینجا به نقش بازاریابی شبکه ای به عنوان یک سیستم توزیع کالا در جهت حذف واسطه ها و برقراری ارتباط مستقیم بین تولید کننده و مصرف کننده بپردازیم.
همانگونه که دولت به خوبی به اهمیت نظام مطلوب توزیع اشاره کرده است، و به شرح و تفصیل مشکلات اقتصادی و ریشه های آن در نظام توزیع پرداخته است ، در فرآیند شکل گیری فعالیت های اقتصادی دو رکن اساسی تولید کننده و مصرف کننده که تولید کننده دنبال کسب سود و مصرف کننده به دنبال رضایت خاطر میباشد ، وجود دارد و در نهایت تعاملات بین این 2 منجر به تشکیل بازار میشود. با پیچیده تر شدن روابط اجتماعی ،گسترش شهر نشینی ،گسترش قلمروجغرافیایی ،سکونت و فعالیت اقتصادی رکن سومی به دو رکن اصلی ذکر شده اضافه شده است و آن توزیع میباشد. و از نظر دولت در بخش تولید که شامل فرآیند های نگهداری ، حمل و نقل ، بنکداری ، سلامت و ایمنی ، پیشبرد عقاید مصرف کنندگان میباشد ، از همه مهمتر سیستم مدیریتی فرآیند های ذکر شده میباشد و در بخش مصرف هم از نظر دولت مسئله مهم سلامت و ایمنی ، ایجاد بازار رقابتی منصفانه مورد توجه است. همانگونه که در مطالب پیشین ذکر شد و در شکل مشاهده میکنید (شکل توزیع کالا ).در توزیع محصولات از روش مستقیم چند سطحی به علت حذف عوامل مختلف در سیستم توزیع کالا و ارتباط مستقیم بین تولید و مصرف کننده این سیستم مدیریتی مدنظر دولت در بخش تولید تسهیل پیدا خواهد کرد .
تمام پیچیدگی های مدیریتی بخش تولید و فرآیند های ذکر شده به علت تعدد و شرکت عوامل مختلف و عدم کنترل آنها در پخش و توزیع کالا به وجود می آید. مشکلات نظام توزیع کشور از نظر دولت به موارد زیر دسته بندی میشود .در اینجا راهکار هایی که روش توزیع فروش مستقیم چند سطحی ارائه میدهد را در مقابل هر مشکل اشاره خواهیم کرد .
1- نبود آمار و اطلاعات کافی در خصوص فرآیند توزیع :
در سیستم معمول و کنونی توزیع کالا به علت گستردگی آن و مشغول شدن اکثریت افراد جامعه در این بخش جمع آوری اطلاعات به سختی صورت میگیرد. اما در روش توزیع فروش مستقیم چند سطحی به این علت که عوامل توزیع خود مشتریان میباشند ، و تمامی اطلاعات آنها در شرکت ثبت میگردد ، جمع آوری اطلاعات و آمار و بازخورد از بازار به خوبی میتواند صورت گیرد. همچنین امور مالیاتی همچون مالیات بر ارزش افزوده و مالیت بر درآمد به علت ثبت اطلاعات افراد و قابل دسترس بودن آنها براحتی قابل انجام و پی گیری میباشد .
2- نامطمئن و غیر رسمی بودن بخش قابل توجهی از حمل و پخش کالا در شبکه توزیع :
در شبکه توزیع فروش مستقیم چند سطحی به علت وجود تنها یک مسیر برای رسیدن کالا به دست مصرف کننده در بسیاری موارد شرکت تولید کننده ، خود مسئولیت رساندن محصولات به دست مصرف کننده را بر عهده میگیرد و در برخی موارد این شرکت ها سیستم حمل و نقل اختصاصی خود را راه اندازی میکند و با توجه به متمرکز بودن آن، سیستم نظارتی مد نظر تسهیل خواهد یافت . در سیستم حمل و نقل کنونی به علت عدم شرکت توزیع کننده و واسطه در سهمی از نام تجاری احساس مسئولیتی در قبال نگهداری مناسب و خدمات پس از فروش آنگونه که تولید کننده میتواند داشته باشد ، وجود ندارد .
3- تعدد واحد های صنفی در سطح خرده فروشی :
تعدادی واحد های به خصوص در دو سال گذشته مسائلی همچون عدم کنترل بازار بخصوص در امر قیمت گذاری را ایجاد کرده است . در روش توزیع فروش مستقیم چند سطحی به علت تمرکز عوامل مختلف فرآیند توزیع در خود شرکت، نظارت بر قیمت محصولات و خدمات و مالیات همانطور که در مطلب پیشین اشاره شد به راحتی صورت میگیرد .
4- نبود نماینده کشوری در رسته های مختلف حوزه اصناف کشور :
در بحث نظارت بر فعالیت شرکت های فروش مستقیم چند سطحی، ایجاد صنف مشخص برای این فعالیت در اولویت قرار دارد در موارد نظارتی این صنف ، کنترل قیمت محصولات، مالیات و عوامل دیگر به صورت متمرکز هستند. این تمرکز منجر به سهولت در نظارت و کنترل خواهد شد .
5- بالا بودن هزینه شبکه توزیع کالا :
در سیستم توزیع فروش مستقیم چند سطحی به علت مشارکت خود فروشندگان در امر توزیع و با توجه به ماهیت این سیستم ، تاثیر بسیاری در کاهش هزینه توزیع خواهیم داشت .
6- ناهمسانی نظام کدینگ کالایی بین مبادی ورودی و شبکه توزیع داخلی :
اجرای نظام کدینگ کالایی در شرکت های فروش مستقیم به صورت یکپارچه به سادگی صورت می گیرد و علت آن در اکثر موارد متمرکز شدن تمامی بخش های زنجیره تامین کالا ، از مرحله تهیه مواد اولیه تا مرحله نهایی و رسیدن به دست مصرف کننده می باشد . در یک شرکت فروش مستقیم چند سطحی می توان یک محصول را در هر یک از مراحل تهیه و بسته بندی ، حمل و نقل ، تحویل به فروشندگان فعال و در نهایت تا مرحله خرید مصرف کننده نهایی کنترل کرد.
7- عدم برخورداری از تشکل های غیر دولتی حمایت از حقوق مصرف کنندگان :